Yürüme güçlüğü çeken bireyler, engelliler ve yaşlı kişilerin mobilite ihtiyaçlarını karşılayan akülü tekerlekli sandalyeler farklı kullanım amacı ve ihtiyaçlar doğrultusunda değişik modellerde üretilmektedir. Temel anlamda, ayağa kaldıran modeller, katlanabilir modeller, arazi tip modeller olmak üzere 3 değişik model tiplemesinde üretimi yapılan akülü sandalyeler joystick ile kullanılan araçlardır.
Bu araçlarda kullanılan Joystickler kullanımı son derece kolay tek parmakla kullanılan cihazlardır. Bunun dışında ellerini kullanamayan bireyler için çene kontrollü joystick modelleri veya refakatçi kullanımlı joystick modelleri de mevcuttur. Son yıllarda uzaktan kumanda ile kontrol edilebilen akülü sandalye modelleri de üretilmiştir.
Bu genel değerlendirme sonrası piyasada en fazla tercih edilen akülü sandalye modellerinin genel özellikleri, tercih edilme nedenleri ve kullanım alanlarına değinelim.
Klasik bir manuel tekerlekli sandalye gibi katlanabilme yeteneğine sahip akülü sandalyeler hafif, katlandığında küçük boyuta gelmesi ve kolay taşınabilir olmaları nedeniyle son yıllarda en fazla tercih edilen modeller arasında yer almaktadır. Bu modeller aküsü çıkartıldıktan sonra katlanabilen ve akü çıkartılmadan katlanabilen modeller olarak ikiye ayrılır. Aküsü çıkartılmadan katlanabilen modellerde lityum iyon batarya bulunur. Lityum iyon bataryalar klasik aküler gibi büyük olmayıp son derece küçük boyutta olduklarından bu akü tiplerini çıkartmadan sandalye katlanabilmektedir.
Lityum iyon bataryalar küçük olmalarına rağmen son teknoloji ile üretildikleri için son derece verimli ve güçlü akü tipleridir.
Hafif akülü sandalyelerin çok tercih edilmesi üretici firmaları üretim aşamasında daha hafif model üretme yarışına sokmuş, bu yarışın bir sonucu olarak 720 serisi alüminyum ve karbon fiber malzemeden üretilen modeller üretilmiştir.
Gerek 720 serisi alüminyum gerekse karbon fiber bilinen en dayanıklı ve hafif metaller olması nedeniyle bu metallerden üretilen araçlarda 13 – 14 kilo gibi son derece hafif ağırlıklara sahip modeller olmuştur.
Lityum bataryaya sahip akülü sandalyeler uçaklarda taşınabilir. Buda onu çok daha kullanıcı dostu kılar. Toparlamak gerekirse katlanabilir akülü sandalyeler, hafif ve kolay taşınabilir olmaları nedeniyle tercih edilen ürünler arasında yer alırlar.
Daha çok omurilik felçlilerin kullandığı ayağa kaldıran modellerde kullanıcı diz ve göğüs bölgesinden özel kemerlerle desteklenerek dik konuma yani ayağa kalma pozisyona getirilir. Ayağa kaldırma işlemi akülü sandalyelerde motorlu, manuel modellerde ise kullanıcı tarafından gerçekleştirilir.
Ayağa kaldıran akülü tekerlekli sandalyeler kendi içlerinde özellik farklılıkları gösterebilir. Kimi modellerde sadece ayağa kaldırma özelliği bulunurken, kimi modellerde motorlu tilt, lift, asansör koltuk ve ayak kaldırma özellikleri bulunur.
Ayağa kaldıran akülü sandalyeler başta bağırsak sağlığı olmak üzere, eklem açıklığının korunması, mevcut kas kütlesinin zayıflamaması ve sağlıklı kan dolaşımı için destekleyici tedavi olarak fizik tedavi uzmanları tarafından önerilmektedir.
Kullanıcın ayakta kalma süresi alanında uzman fizyoterapistler tarafından belirlenmesi gerekmektedir.
Tüm bu faydalarının yanı sıra ayağa kaldıran akülü sandalyeler kullanıcıların yüksek mesafelerdeki nesneleri almaları veya sosyal hayatta başkalarıyla göz hizasında temas kurulması açısından da tercih edilen modeller arasında yer alırlar...
Adından da anlaşılacağı gibi zorlu arazi koşullarında kullanılmak üzere tasarlanmış modellere arazi tip akülü tekerlekli sandalye modeli denilmektedir. Bu modellerde güçlü motor (minimum 450 watt) güçlü akü (minimum 45 amper) geniş ve dişli tekerler kullanılmaktadır. Arazi tip akülü sandalye modeli denilince ilk akla gelen Meyra Optimus 2 model sandalyedir. Yukarda saydığımız motor ve akü kapasitesi alanında tam anlamıyla bonkör davranan bir modeldir.
Öyle ki 2x950 watt gücünde iki adet motoru ve 105 ampere kadar akü kapasitesi geniş ve dişli tekerleriyle dik yokuşlar, çamurlu veya karlı zeminlerde bile üstün performans gösteren bir modeldir.
Tüm bunların yanı sıra piyasada çok fazla olmasa da 2, 3 model 4x4 akülü tekerlekli sandalye modeli de bulunur ki bu modeller 4 tekerden birden çekişli oldukları için gerçek anlamda arazi tip modellerdir…
Piyasada Uzakdoğu da (Çin) ve Avrupa da üretilen markalar satılmaktadır. Kullanıcıların çoğu Avrupa menşeli ürünleri tercih etmektedirler. Avrupa menşeli akülü tekerlekli sandalyeler Çin merkezli markalara göre çok daha pahalı olduklarından kullanıcılar daha ekonomik olduğu için Avrupa menşeli ürünlerin 2. Ellerini tercih etmektedirler.
Hatta Türkiye piyasasında Avrupa menşeli ikinci el akülü sandalyeler için özel bir piyasa kurulduğunu söyleyebiliriz.
En çok tercih edilen akülü sandalye markaları arasında, Permobil, Ottobock, Meyra, Quicki gelirken Çin merkezli modeller arasında ise Poylin, Comfort Pulus, Wollex gibi markalar gelmektedir.
Akülü sandalye fiyatları 20.000 TL’den başlayıp 650.000 TL’ye kadar çıkmaktadır. Fiyatlar ürünün donanım seçeneklerine göre farklılık göstermektedir. Akülü sandalye fiyatlarının belirlenmesinde motor gücü, akü amper kapasitesi, joysticks özellikleri gibi faktörler rol oynamaktadır.
Daha somut örnekler vermekler gerekirse akülü sandalyelerinin maliyetinin ortalama %25’ ini joysticks ler oluşturur. Yeni nesil bir joyisticks kullanılan araçla eski nesil joysticks kullanılan bir aracın fiyatı farklı olmaktadır.
Bununla birlikte akülü sandalyelerde kullanılan akülerin teknolojileri ve amper değeri fiyatı belirleyen başka bir önemli etkendir. Bunu da şu örnekle açıklamak mümkün. Trojan marka deep cycle özellikli 89 amperlik bir akünün güncel fiyatı 80.000 TL’ den başlamaktadır.
